Over de op 28 december van het vorig jaar op 140-jarige leeftijd overleden Lemmy Kilmister, Godfather of Heavy Metal en frontman van de rockgroep Motörhead, schreef ik eerder (en lees daar ook over die wel zeer bijzondere ouderdom). Vooruit, nog één keer het onsterfelijke Ace of Spades:
Nog geen tweeënhalf maand later, op 10 maart, kwam op tragische wijze een einde aan het leven van Keith Emerson. Keith Emerson was de keyboardspeler en blikvanger van de popgroep Emerson, Lake & Palmer. Opgericht in 1970 mocht ELP, met welke afkorting de groep vaak werd aangeduid, zich de aanvoerder noemen van een nieuwe stroming in de popmuziek die in de begin jaren zeventig groot aanzien verwierf: de symfonische rock, toen ook wel progressieve rock genoemd. Keith Emerson werd 71 jaar.
 |
| Twee ELPees uit de oude platenkast: het debuut- album Emerson, Lake & Palmer en Trilogy. |
ELP gold als een supergroep, een typisch fenomeen van de popmuziek in de late jaren zestig: een aantal musici die hun sporen bij andere groepen ruimschoots hadden verdiend besloten de handen ineen te slaan en voordat ze ook maar één noot muziek hadden geproduceerd werd hen bij voorbaat door pers en publiek de hoogst mogelijke status toegekend. Keith Emerson had als toetsenist naam gemaakt bij de Britse band The Nice. Hun bekendste nummer is een opzwepende bewerking van het liedje America uit Leonard Bernstein's West Side Story, in de volgende video gelardeerd met beelden uit de bittere Amerikaanse politieke jaren van die tijd:
Keith Emerson is ontegenzeglijk de spil van de ELP. Hij is het die met zijn virtuoze orgel-, piano- en Moog-synthesizerklanken het geluid bepaalt. Al zijn die in de hit die de groep kort na oprichting scoort, het akoestische Lucky man, pas aan het eind te horen. Singles hebben echter hun aandacht niet, de band richt zich vooral op het uitbrengen van langspeelplaten. De volgende opname toont ELP ten voeten uit: technische hoogstandjes, lang uitgesponnen nummers, diepliggende zangstem, bij vlagen de nodige piep-en-knor geluiden, maar net op tijd weer terug naar de goed in het gehoor liggende thema's en tot slot veel show:
De specialiteit van ELP is het in een rockjasje steken van werken van (m.n. moderne en minder bekende) klassieke componisten. Zo is het bovenstaande Knife Edge een bewerking van een stuk van de Tsjech Leos Janacek: het fanfare deel uit de Sinfonietta. Voor wie geïnteresseerd is in meer vergelijkingen tussen de ELP uitvoering en het klassieke origineel: The Barbarian is schatplichtig aan Allegro Barbaro van de Hongaarse componist Bela Bartok, het uit de pan swingende Hoedown (ik draaide het grijs) komt van de Amerikaan Aaron Copland, en de LP Pictures at an Exhibition is geheel geënt op de Schilderijen-tentoonstelling van de Rus Moessorgski. En dit is nog maar een kleine opsomming.
Op het podium voegt de groep aan deze muziek spectaculaire live-acts toe. Ook hier is Emerson het middelpunt. Hij is de Jimi Hendrix van het orgel. Kruipt en springt over het instrument, sleurt het ding heen en weer, helt het gevaarlijk achterover en bespeelt het vanuit elke denkbare positie zoals Hendrix deed met zijn gitaar. Waar die laatste zijn tanden in de snaren zette, heeft Emerson zijn eigen variant:
Uit zijn heupriem trekt hij de ene na de andere dolk en plant die vanuit de hoogte diep tussen de toetsen van het Hammond orgel dat daardoor de tonen aanhoudt. Tegen het einde van het nummer werpt hij ze na bewezen dienst met een grote boog de coulissen in. Een andere stunt, die vanwege het gevaar maar gedurende korte periode wordt opgevoerd, is die waarin Emerson vastgesjord aan een pianovleugel omhoog gehesen wordt en zich 360 graden over de kop laat draaien!
Toch is de combinatie van de intellectualistische prog-rock en wat een opwindende rockshow moet voorstellen een moeizame. Hoe stoer ook, opwindende rock and roll is volstrekt iets anders. Als minder dan tien jaar later een nieuwe popgeneratie de bakens verzet staan juist uitgerekend Emerson, Lake & Palmer en hun muziek model voor alles wat niet deugt aan de oude garde: pretentieus, bombastisch, megalomaan en mijlenver van de basis afgedwaald.
Nee, dan heeft leeftijdsgenoot Lemmy Kilmister (Emerson en hij schelen een jaar) het beter begrepen. Op het moment dat ELP al over zijn hoogtepunt heen is begint zijn carrière, hoewel al ruim een decennium op verschillende fronten in het circuit actief, pas goed op stoom te komen. De compromisloze heavy metal muziek waarmee Lemmy langzaam maar zeker met zijn kindje Motörhead vanaf de oprichting in 1975 de wereld verovert, beantwoordt wel precies aan de definities van rock and roll. Waar ELP in 1979 uit elkaar gaat en alleen voor de onvermijdelijke reünie's bij elkaar komt, blijft Lemmy praktisch tot z'n allerlaatste snik als levende legende met Motörhead on the road. Lemmy wordt een cultheld en hoewel hij uiteindelijk net voor Emerson het tijdelijke voor het eeuwige verwisselt kan zonder meer gesteld worden dat híj de man met de lange adem is.
Geen grotere tegenstellingen denkbaar dan tussen Keith Emerson en Lemmy Kilmister. Zou je zeggen. Wie schetst mijn verbazing als blijkt dat de twee een gedeeld verleden hebben. Bij de dood van Lemmy heeft Keith Emerson op Facebook een warme herinnering aan de reus geplaatst. Ooit was Lemmy roadie annex roadmanager van The Nice, maar meer nog: de messen die Emerson in zijn orgel stak waren afkomstig uit Lemmy's (overigens onschuldige) verzameling van Nazi attributen! Dat de act inderdaad toen al werd opgevoerd is te zien in deze oude Britse tv opname van het nummer America. Hiernaast zien we de twee gebroederlijk op een foto uit een niet eens zo ver verleden.
Er komt nog meer boven water. De hierboven genoemde Jimi Hendrix blijkt beider levens te hebben gekruist. Lemmy was ook roadie (en drugsmaatje) bij Hendrix die op zijn beurt met zijn Experience tezamen met The Nice door Engeland toerde. Het meeste verbazingwekkende: in de oprichtingsfase van ELP deed een gerucht de ronde dat Jimi Hendrix zich bij Emerson, Lake en Palmer aan zou sluiten wat geleid zou hebben tot de naam HELP ...! Voor wie denkt dat dit een grap is, lees hier de bevestiging van Greg Lake hoe die samenwerking op zeker moment inderdaad ter sprake kwam. Al geeft hij meteen toe dat een combinatie van de twee muzikale ego's Emerson en Hendrix onmogelijk tot iets geleid zou kunnen hebben. Niet dat er enig verband is, maar een maand na de geboorte van ELP wordt Hendrix levenloos op een Londense hotelkamer aangetroffen.
Nu, na ruim 45 jaar, zijn dan Jimi Hendrix, Keith Emerson en Lemmy Kilmister herenigd. Destijds konden ze het goed met elkaar vinden en het moet in de pophemel een vrolijk weerzien zijn geweest. En al sloegen ze in hun aardse bestaan onverenigbare muzikale richtingen in, alle drie zworen ze bij de line-up van het trio. Ondanks de nodige bezettingswisselingen (ook bij ELP: in de jaren tachtig werd bijvoorbeeld de P tijdelijk ingenomen door drummer Cozy Powell) hielden zowel Emerson als Lemmy strikt vast aan een driemanschap. En in de bands waarmee Hendrix furore maakte, The Jimi Hendrix Experience en Band of Gypsys, had hij niet meer nodig dan een bassist en een drummer.
Wat ligt er meer voor de hand dan nu in de traditie van weleer een nieuwe Supergroep op te richten? Wij stervelingen kunnen niet bedenken hoe die band zou moeten klinken. Maar in de hemel kan alles, daarvoor is het de hemel. Een drummer ontbreekt maar met zoveel inventiviteit bijeen vinden ze daar wel iets op. Over de naam van het hemelse trio kan geen twijfel bestaan. Hendrix, Emerson & Lemmy: HEL. Die humor kunnen ze daar wel waarderen. Pure rock and roll. Succes verzekerd.